Naturalny hormon wzrostu (HGH – Human Growth Hormone), zwany także somatotropiną (STH), produkowany jest przez przysadkę mózgową. Jego wydziałanie jest regulowane przez hormon uwalniający somatoliberynę GHRH, natomiast za hamowanie HGH odpowiada somatostatyna. Najbardziej intensywne wydzielanie hormonu wzrostu następuje podczas nocnego spoczynku, po około godzinie od zaśnięcia.
Intensywność wydzielania naturalnego hormonu wzrostu zależy od szeregu różnych czynników, m.in. od płci, wieku, masy ciała czy poziomu narażenia na sytuacje stresogenne. Wyraźny spadek produkcji HGH obserwuje się po 30 roku życia. U osoby w wieku 20 lat średni poziom HGH wynosi 10 ng/ml, natomiast u sześćdziesięciolatka już tylko 5 ng/ml. Mniej HGH wytwarzają też organizmy osób bardzo otyłych oraz narażonych na przewlekły stres. Za zwiększone wydzielanie naturalnego hormonu wzrostu odpowiada m.in. intensywny wysiłek fizyczny, niska temperatura ciała, strach i stany lękowe, ból oraz hipoglikemia, czyli zbyt niskie stężenie glukozy we krwi.
Podstawowym efektem działania naturalnego hormonu wzrostu jest powodowanie wzrostu tkanek i całego organizmu. Upośledzenie wydzielania HGH u dzieci, czyli somatotropiczna niedoczynność przysadki mózgowej, wywołuje zahamowanie wzrostu, a w efekcie karłowatość. Niekorzystne jest też wydzielanie hormonu wzrostu w nadmiernej ilości. U osób dorosłych powoduje akromegalię, czyli nadmierny wzrost tkanek mięśni. Może też wywołać gigantyzm, czyli nadmierny wzrost kości długich.
Produkcja hormonu wzrostu przez przysadkę mózgową może zostać zintensyfikowana za pośrednictwem odpowiednio skomponowanej diety. W celu pobudzenia wydzielania naturalnego hormonu wzrostu należy spożywać produkty z wysoką zawartością witaminy C i B3 oraz lecytyny. Produkowanie HGH stymuluje również bób.
Pobudzanie produkcji naturalnego hormonu wzrostu jest o wiele bezpieczniejszą metodą niż stosowanie syntetycznego HGH, ponieważ wykorzystuje naturalne procesy biologiczne organizmu.
Naturalny hormon wzrostu był dawniej stosowany w celach leczniczych – w leczeniu dzieci cierpiących na karłowatość. O właściwościach HGH wiedziano już latach dwudziestych XX wieku, ale wyizolowano go dopiero w 1956 roku. Naturalny hormon wzrostu pozyskiwany jest z przysadek mózgowych osób zmarłych. Jednak jego podawanie często wiąże się z groźnymi skutkami ubocznymi, a nawet zgonem. Z tego względu naturalny hormon wzrostu nie jest obecnie pozyskiwany (przynajmniej oficjalnie), a w lecznictwie i w kulturystyce stosuje się syntetyczny hormon wzrostu.
